Fit tijdens kanker
Als u (zware) behandelingen tegen kanker moet ondergaan, of ondergaan heeft, denkt u vermoedelijk
niet als eerste aan het op peil houden van uw conditie. Toch is het zinvol om daar bij stil te staan. Uit
onderzoek blijkt namelijk dat het veel voordelen heeft om tijdens de behandeling tegen kanker een
speciaal daarvoor ontwikkeld trainingsprogramma te volgen. Veel mensen vinden het fijn om zelf aan
de slag te kunnen met het herstel en de mogelijkheid te hebben lotgenoten te ontmoeten.
Voordelen van trainen tijdens de medische behandeling:
Mensen die tijdens de behandeling tegen kanker bij een speciaal geschoolde oncologie fysiotherapeut
trainen:
• behouden hun fitheid en spierkracht
• hebben minder klachten van misselijkheid, vermoeidheid of pijn
• verdragen de chemotherapie beter en hebben een lager risico op voortijdig stoppen van de
behandeling of verminderen van de dosis
• gaan sneller en meer uren aan het werk na de behandeling
Voordelen van trainen na afloop van de medische behandeling:
Mensen die na afloop van de behandeling tegen kanker bij een speciaal geschoolde oncologie
fysiotherapeut trainen:
• hebben sneller herstel van fitheid en spierkracht
• hebben sneller herstel van vermoeidheid
• kunnen sneller hun dagelijkse activiteiten hervatten
Onder leiding van een specifiek geschoolde fysiotherapeut (oncologie fysiotherapeut) volgt u een
programma dat voor u op maat gemaakt wordt en bestaat uit een combinatie van kracht- en
conditietraining. Daarnaast krijgt u advies over hoe u thuis op een verantwoorde manier aan uw
conditie kunt werken, activiteiten kunt opbouwen en zo actief mogelijk kunt blijven. Een oncologie
fysiotherapeut weet wat kanker(behandelingen) met het lichaam en de conditie doen en tegen welke
beperkingen u kunt aanlopen. Daardoor kunnen zij goed inschatten wanneer u er verstandig aan doet
om een tandje bij te zetten of juist gas terug te nemen.
Wanneer?
Als u tijdens de behandeling fit wilt blijven kunt u op elk moment starten, maar hoe eerder u start hoe
beter. Na de behandeling kunt u starten zodra u dit wilt. Voorafgaand wordt er eerst een intake
gedaan om uw situatie en hulpvraag goed te kunnen beoordelen.
Vergoeding?
Een trainingsprogramma wordt vergoed op dezelfde basis als fysiotherapie. U kunt bij uw
zorgverzekeraar nakijken hoeveel behandelingen fysiotherapie u vergoed krijgt.
Oedeemtherapie
Lymfoedeem
Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht.
De klachten die hierbij kunnen ontstaan zijn: zwelling, vermoeidheid en zwaar gevoel, pijn, beperkingen in de beweging. Beperkingen in het dagelijks functioneren, huidafwijkingen en infecties.
Lymfoedeem komt relatief vaak voor na een behandeling van kanker. Daarom even de belangrijkste oorzaken hiervan:
• Lymfeklier verwijdering (hals, oksel, bekken of lies)
• bestraling van oksel, bekken of lies (geeft fibrosering van het lymfesysteem)
• Ingroei en/of compressie van lymfevaten door (recidief) tumor of metastasen
Verschijnselen bij lymfoedeem in een arm of been
Een zwaar en vermoeid of ‘strak’ gevoel in een arm of been
Een zwaar en vermoeid of ‘strak’, tintelend gevoel in een arm of been is kenmerkend voor een verstoorde lymfehuishouding zonder dat er zwelling zichtbaar hoeft te zijn. Het kan gezien worden als een waarschuwing. Het is belangrijk om hier aandacht aan te besteden.
Zwelling
Het meest typerende symptoom is de zwelling.
De zwelling veroorzaakt een gevoel van stuwing. Kleding, sieraden en schoenen gaan knellen door de omvangtoename, waardoor de afvoer verder wordt verstoord. Door het oedeem kunnen gewrichten stijf zijn, pijnlijk aanvoelen en minder beweeglijk zijn.
Pijn en zenuwpijn
Lymfoedeem zelf is niet pijnlijk. Vooral als een arm of been langzaam ‘volloopt’ heeft het weefsel tijd om mee te geven, waardoor er geen pijn ervaren wordt.
Tijdens de chirurgische behandelingen van kanker worden regelmatig gevoelszenuwtjes beschadigd. Hierdoor kan zich zenuwpijn (neuropathie) voordoen die kan verergeren bij lymfoedeem. Zenuwpijn kan als brandend, schrijnend, dof, zeurend of stekend ervaren worden. Is er ook lymfoedeem dan verergert dit deze gevoelsstoornissen.
•Lymfoedeem in andere delen van het lichaam
Ook in andere lichaamsdelen kan lymfoedeem ontstaan. Dan gaat het om het hoofd/hals gebied met inbegrip van het gezicht en om de romp, inclusief de genitaliën.
Behandelmogelijkheden in de praktijk
Manuele lymfedrainage
Manuele lymfedrainage is een techniek waarbij de oedeemtherapeut probeert, door een zachte pompende beweging, de vochtopname door de lymfvaten te stimuleren en het functioneren van goede vaten te bevorderen. Met specifieke handgrepen wordt de eigen beweeglijkheid van het lymfvatensysteem geactiveerd en gestimuleerd waardoor het vocht sneller kan worden afgevoerd.
Litteken- en fibrosebehandeling
Vaak zijn er littekens of hardnekkige plekken met verbindweefseling (fibrose) die de lymfafvoer belemmeren. De therapeut zal deze delen met specifieke handgrepen, fascietechnieken of cupping soepel en zacht proberen te maken, waardoor de vochtdoorstroming kan verbeteren.
Oefentherapie
Bewegen heeft een gunstige invloed op de lymfstroom en op het gehele afweersysteem. Bewegen zet de spieren aan het werk. Ze werken als een pomp (de spierpomp) en stimuleren de werking van de lymfvaten. De afvoer van lymfvocht wordt hierdoor 5 tot 15 maal zo hoog.
Lymfetaping
Een zeer rekbare katoenen tape met elastische vezels wordt onder spanning op de huid in het oedeemgebied aangebracht. De tape tilt de huid een beetje op, waardoor er in de laag van het weefsel juist onder de opperhuid ruimte ontstaat waar de uiteindjes van de lymfevaatjes liggen die ervoor moeten zorgen dat de lymfe uit het weefsel wordt opgenomen en afgevoerd. Door de tape aan te leggen in smalle strookjes, ontstaan er drukverschillen in het lymfevaatje, waardoor de lymfafvoer wordt gestimuleerd.
Oedeemfysiotherapie wordt door de zorgverzekeraar vergoed. U heeft hier wel een verwijzing van uw huisarts of specialist voor nodig.
